دور دنیا در هشتادوچند روز
(به بهانه روز دانشجو)

می 1968 در پاریس جنبشی دانشجویی رخ داد که یاد آن هنوز اندام ساکنان کاخ الیزه را به لرزه وامی‌دارد. چنان‌که دربان شیفت شبانۀ کاخ می‌گوید:" دستانم را به روی میله‌های در می‌کشم... من سردم است... من سردم است و با هیچ سرکوبی گرم نخواهم شد." اخیراً اسنادی در جریان اسباب‌کشی واحد 3 آپارتمان شماره12+1 کوچۀ لِ پانتالون (Le pantalon)خیابان شانزلیزه بدست آمده که از ماجراهای پس و پیش پردۀ این جنبش مخوف دانشجویی تاریخ بشریت پرده برمی‌دارد:
23 آوریل گروهی از دانشجویان در اعتراض به قوانین سختگیرانۀ زندگی دانشجویی با انتشار اعلامیه‌ای می‌گویند که در امتحان معارف شرکت نمی کنند. مسئولین دانشگاه به شیوه‌ای غیرمسئولانه به جای درخواست همکاری از مآموران دلسوز پلیس، از کنار این حرکت با بی تفاوتی می‌گذرند و فقط به اخراج دانشجویان بسنده می‌کنند. اعتراضات بیشتر می‌شود.
25 آوریل دانشجویان با سوئ استفاده از روشنایی روز راه می‌افتند وبه شیوه وقاحت آمیزی شعار آزادی‌خواهی می‌دهند و به قوانین سخت جداسازی جنسیتی اعتراض می‌کنند، امری که بی شک احتمال وابستگی معترضین را به صهیونیسم بین الملل تقویت می‌کند و دخالت پلیس را اجتناب‌ناپذیر می‌سازد. به گفتۀ ناظران آگاه، دخالت پلیس بر وخامت اوضاع می‌افزاید و جوانان را خشمگین‌تر می‌کند و بهتر بود لباس شخصی‌ها دخالت می کردند.
28 آوریل دانشجویان در اعتراض به نمایشگاهی در حمایت از ویتنام جنوبی راهپیمایی می‌کنند و در پاسخ به حرکت مسئولین دانشگاه نانتری در نامگذاری سالنی با نام چه‌گوارا، طی یک حرکت براندازانۀ وابسته به گروهک نهضت آزادی، می‌گویند:"احتیاجی به زحمت شما نیس، ما هر جایی رو بخوایم، خودمون به‌دست می‌یاریم.".
2 می حدود 300 دانشجو به رهبری دانیل کوهن آمفی تئاتر مذکور را اشغال می‌کنند و برگ زرینی را بر تاریخ اشغال آمفی تئاترها توسط دانشجویان در تاریخ می‌گشایند، امری که پایان باز آن با احضار کوهن به کمیتۀ انضباطی بسته می‌شود. ناظران آگاه بعدها می گویند اگر کوهن را به جای کمیتۀ انضباطی با ماموران دلسوزامنیتی پاریس به جاهای دیگری می‌بردند این‌همه مصیبت به بار نمی‌آمد.
3 می دانشجویان در حیاط دانشگاه سوربن با شعار: "مشت عکس العمل طبیعی در برابر سیاست موجود است" تظاهرات می‌کنند. ناظران آگاه شواهد محکمی بر وابستگی آنها به هیلاری کلینتون و میرزا کوچک خان جنگلی وسایربیگانگان دارند که سازمان‌یافتگی این حرکت را ثابت می‌کند. منابع تاریخی، تعداد معترضین را 500 نفراعلام می‌کنند ولی منابع آگاه خبری ورسانه های رسمی دولت ژنرال دوگل این تعداد را بسیار قلیل ارزیابی می کنند و می‌گویند آن برآوردها فوتوشاپ است. در این میان پلیس سعی می‌کند با شیوۀ مسالمت آمیزی با استفاده از باتوم و سپر قضیه را ختم‌به‌خیر کند و متأسفانه در این میان تعدادی باتوم و سپر و سایر اشیای قیمتی و باارزش آسیب می‌بیند. مأموران مربوطه اظهار می‌دارند که در راه بسط دموکراسی و حفظ آرمان‌های آزادیخواهانۀ انقلاب کبیر فرانسه، چاره‌ای جز فدا کردن و قربانی ساختن این سپرها و باتوم‌های نازنین نیست. در این میان تعدادی از دانشجویان به سمت کامیون‌های قفس‌دار هدایت می شوند و دانشگاه تعطیل می‌شود. بلندگوهای بیگانه شایع می‌‌کنند که تعدادی دانشجو دچار زخم در ناحیۀ "عکس العمل طبیعی" و سایر نقاط بدن شده‌اند و تخت های بیمارستان‌ها هم به شیوۀ مذبوحانه ای هم‌صدا با بلندگوهای بیگانه این شایعه‌ها را منعکس می‌کنند.
9 می در پی چند روز راهپیمایی دانشجویان، رؤسای دانشگاه‌ها تصمیم به بازگشایی کلاس‌ها می‌گیرند. دانشجویان متوسل به شعارهای زشت وارداتی حقوق شهروندی می‌شوند و به شیوۀ غیرمسئولانه‌ای اعلام می‌کنند تا آزادی دانشجویان وعقب نشینی پلیس از دانشگاه به اعتصاب ادامه می دهند.
10 می که به شب سنگرها معروف است خیابان‌های پاریس ( پایتخت صلح جهان) سنگربندی می‌شود وجنگ و گریز ادامه می‌یابد. پلیس سعی می‌کند نظم را حفظ کند که در این راه شهر دچار آشوب می‌شود وعده‌ای دستگیر و زخمی می‌شوند. سیمون دوبوار در این رابطه می‌گوید:" این دنیا همیشه واسه من کلک بوده و نامردی...به هر کی گفتم نوکرتم، خنجر کشید تو این جیگرم...این نظامِ روزگاره دایی... این نسل خواهان تغییر است ولی دریغ از یه جو معرفت و مردونگی از سوی مسئولان برای درک اقتضائات آن "
22 می بیش از یک میلیون نفر دانشجو و کارگر و غیره تظاهرات می کنند. شهر به حالت نیمه تعطیل درآمده و کار از دست تظاهرکنندگان خارج شده. پاریس درهم ریخته و کثیف و پر از شعار و آشغال و اعلامیه است. شایع می‌شود که رمان "تهوع" ژان پل سارتر مربوط به این روزها است.
25 می دو نفر کشته و تعدادی زخمی و بازداشت می شوند. مسئولین اعتراف می‌کنند که زیادی سخت گرفته اند. میتران رهبر فراکسیون سوسیالیست‌ها می‌گوید:"جوانان همیشه درست نمی‌گویند اما این دلیل نمی‌شود که بگوییم همیشه هم غلط می‌گویند." یکی دیگر از مسئولین نیز که نمی‌خواهد نامش فاش شود در همین رابطه و سایر ارتباط‌ها میگوید:"جوانان همیشه درست نمی گویند اما بعضی وقت‌ها کاملاً درست می گویند. بستگی دارد به این که انتخاباتی در راه باشد یا خیر..."

می 68 تمام می شود... ترکیب دولت و حکومت عوض می شود... سال ها بعد کوهن اعلام می‌کند که می 68 تمام شده و زیر قلوه سنگ‌ها مدفون شده است؛ قلوه سنگ‌هایی که پرتاب آن از یک اعتراض کوچک شروع شد و همچنان قلمبه و سلمبه، هر چند وقت یک‌بارباد لاستیک ارابۀ اعتلا و پیشرفت و سایر شعارهای قشنگ بشریت را خالی می سازد...
(انتشار یافته در نشریۀ خط‌خطی)