به بهانه سی سالگی"دو کلمه حرف حساب"

*نه من و نه هیچ کس دیگری نمی توانیم بدون توجه به اقبال مردم به "گل‌آقا"مشخص کنیم که زبان و قالب آثار این نشریه تا چه حد جوابگوی نیاز و فضای ذهنی مخاطب بود و اگر به قول آقای سپانلو"از عناصر تاریخی‌اش محروم شده بود"چرا مورد استقبال افکار عمومی قرار گرفت:

این روزها سی‌امین سالگرد انتشار "دو کلمه حرف حساب" در روزنامه اطلاعات است. ستونی که علاوه بر تاثیر گذاری در شرایط طنز سیاسی معاصر، پایه گذار انتشار نشریۀ گل آقا شد. سالهاست که این ستون و این نشریه به تاریخ طنز پیوسته‌اند و در این میان می شود سوای حب و بغض ها به طنز گل آقا نگاه کرد . به نظرم گل آقا در طنز معاصر، نه فقط بمثابۀ یک نشریه بلکه به عنوان گشایندۀ راه برای طنز سیاسی امروز نقش دارد. این ایفای نقش در سایۀ بازتعریف محدودۀ طنز با توجه به واقعیات اجتماعی،سیاسی و فکری جامعه و ارائه الگویی روزآمد در طنز سیاسی رخ داد. این امر دقت و ظرافت ، و دوری از شتابزدگی و جنجال را می‌طلبید که اندک تندی می‌توانست به بسته شدن روزنه‌ای بیانجامد که با دقت و وسواس گشوده شده بود. محدودیتهای سیاسی،اخلاقی و فکری،اگرچه روی محدوده طنز گل آقایی تاثیر گذاشت ولی از آنجا که محدودیتها، پیچیده گویی و انتخاب قالب و زبان دشوارتر را ایجاب می‌کرد، به ارتقای ادبی سطح طنز سیاسی انجامید ودر آثار بزرگانی چون منوچهر احترامی جاری شد.
واقعیت این است که طنزنویس، بیش از هر هنرمند دیگری فرزند زمانه خویش است و زبان و فضای کارش را در تعامل با شرایط محیطی برمی گزیند. نه من و نه هیچ کس دیگری نمی توانیم بدون توجه به اقبال مردم به "گل‌آقا"مشخص کنیم که زبان و قالب آثار این نشریه تا چه حد جوابگوی نیاز و فضای ذهنی مخاطب بود و اگر به قول آقای سپانلو"از عناصر تاریخی‌اش محروم شده بود"چرا مورد استقبال افکار عمومی قرار گرفت. افکار عمومی،با کسی شوخی ندارد. اقبال مخاطب به نشریه، سوای ارزش گذاری های من و هر کس دیگری، تعیین می کند که نشریه ،پاسخگوی نیاز مخاطب هست یا نه. هر نشریه‌ای را باید در ظرف زمانی خودش بررسی کرد. به نظرم نمی‌توان پنداشت بسیاری از عناصری که توفیق برای آفرینش طنز از آنها بهره می جست و اقبال مخاطب را در پی داشت در دوره‌های تاریخی دیگر نیز همان قدر مورد توجه و اقبال قرار می‌گیرد . بگذریم از آن که پرده دری در طنز را گل آقا اصولاً نافی طنز می دانست و آن را در هیچ شرایطی به شاگردانش توصیه نمی کرد و این امر ربطی به محدودیت های اعمال شده نداشت. گل آقا علیرغم تمام محدودیتها توانست اقبال جامعه را چنان به خود جلب کند که تا مدتها پس از تعطیلی آن هم اظهار نظرات در ارتباط با محافظه کاری و بی نمکی و نیم بندی طنزش(چنان چه آقای سپانلو فرموده اند و روزنامۀ آرمان هم در همین صفحه بازتاب داده است) اصولا نمی توانست جایی در محافل عمومی داشته باشد. این می رساند که تا مقطعی، گل آقا توانست به نیاز جامعه و مخاطب پاسخ گوید و وقتی هم دید که نمی تواند پاسخگوی افکار عمومی و نیاز مخاطب باشد،تعطیل شد،تا بماند، و ماند...

(انتشار یافته در روزنامۀ آرمان)